ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...

 

 

 

 

ISSN (Online) 2812-9636

INSTITUCIJA:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC

GLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK:
Dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac

AUTOR I UREDNIK PORTALA:
Dr Jasmina Nikolić

TEHNIČKI UREDNIK:
Aleksandra Bogdanović

 

AUTORI:
Dr Jasmina Nikolić
Dr Dragana Miloradović
Nataša Milošević Dulić
Mirjana Stepanović
Pavle R. Srdić
Dubravka Duca Marković

POČETAK
1.10.2021.

STATUS:
U toku
___________________________

KONTAKT PODACI:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
DR VOJE DULIĆA 10
12000 POŽAREVAC
REPUBLIKA SRBIJA
www.arhivpozarevac.org.rs
info@arhivpozarevac.org.rs
+381.12.523.082

 

ARHIVALIJA MESECA – JUN 2024.

 

 

   

81 GODINA OD SMRTI DRAGOSLAVA MARKOVIĆA ROĐE, POLITIČKOG KOMESARA PARTIZANSKOG ODREDA „VELjKO DUGOŠEVIĆ“

 

U ovom mesecu navršava se 81 godina od smrti političkog komesara partizanskog odreda „Veljko Dugošević“ Dragoslava Markovića Rođe. Naime,
 “Prema naređenju komandujućeg Generala i Zapovednika kao odmazdu za zločine streljani su na Dan 8. juna 1943.
5 komunista
5 pripadnika Draže Mihajlovića
I na dan 29. Juna 25 pripadnika Draže Mihajlovića.”

Tako su prekinuta mučenja dvadesetdvogodišnjeg mladića Dragoslava Markovića Rođe politkoma Stiško-ramske čete, shvatili su da od njega ništa neće saznati i ubijen je metkom u glavu na Čačalici tog 8. juna. Jedino što im je rekao kad su mu iskopali oko, bio je govor: “Znao sam da ste varvari, ali da velika nemačka kultura nimalo čovečanskog ostavlja u vama to sada vidim.Unakazili ste me, ubićete me znam, ali vam ništa neću reći - Živeli partizani.”

Rođa je rođen 1921. kao sin Jelisavete Marković Bogojević i sudije Radomira Markovića Bogojevića. Odrasta u Požarevcu, bezbrižno i radoznalo - svirao je violinu, interesovao se za tehniku, bratu Saši napravio je, tridesetih godina, kino-projektor od sočiva iz dvogleda i kartonske tube. Bio je jedan od najboljih đaka Požarevačke gimnazije. Zahvaljujući ocu koji je postao advokat dosta su putovali. Bio je član Jadranske straže. Završio je kurs iz modelovanja. Baš kao i svi mladi u Evropi oduševio se džezom. Godine 1939. osnovao je džez orkestar u Požarevcu SADžO - Studentski Amaterski Džez Orkestar. Svirali su tadašnje standarde. Upisuje Tehnički fakultet u Beogradu. Kao i sva omladina postaje borac za pravdu i slobodu i učestvuje na demonstracijama u Beogradu 1940.

Po izbijanju rata 1941, otac je želeo da Rođa, kao talentovani student tehnike, nastavi školovanje u Švajcarskoj. Rođa se pobunio – „šta će mi moj narod reći“. Sledećeg dana bacio je bombu komšiji u dvorište i otišao u partizane. Advokat Rada slao je pare za majice, opanke, pomagao sinu koliko je mogao. Godine 1942. prvi put je ranjen, krili su ga u Smoljincu, u porodičnoj kući iza police u hodniku gde je bio prostor za poljski krevet. Iako se otac nije slagao, vratio se u partizane. Proleća 1943. upada u Ljotićevu zamku – usledila su mučenja do iznemoglosti, nije mogao ni da stoji na nogama kada je ubijen; ubica je uhvaćen 1946. i osuđen na smrt.

Danas Dom zdravlja u Malom Crniću, osnovna škola u Smoljincu, izviđački odred u Požarevcu, kao i ulica u kojoj je rođen u Požarevcu, nose njegovo ime. Nikad nije proglašen za Narodnog heroja.

To proloće bilo je kobno za partizane, narod je sam opevao svoje heroje:
“Na istoku sunce sija i probija
Zoru ranu
Nema Tise u Trnjanu
Oj drugovi je l vam žao
Druga Tise što je pao
Druga Rođe,gradsko dete
Komandira Ramske čete.
I Simića druga Sime
Što se narod diči njime
Sva trojica herojski su pali
Živote su za slobodu dali
Novi borci u odredu će poći
Sloboda će nam skoro doći.”

 

Podsećajući se na događaj od pre 81 godinu, kao arhivaliju meseca juna objavljujemo fotografiju Dragoslava Markovića Rođe, na početku studija Tehnike iz 1940. godine. Priložena fotografija dospela je u Istorijski arhiv Požarevac putem poklona od članova porodice Aleksandra Saše Markovića, Ljiljane, Dubravke i Radomira Markovića iz Beograda.    

Fotografija:  Dragoslav Marković Rođa, na početku studija Tehnike u Beogradu, 1940. godine.
Istorijski arhiv Požarevac, Lični fond Aleksandra Saše Markovića, publiciste iz Beograda (1927-1994); 1936-1994.

Odabrala: Dubravka Marković, novinar iz Beograda, bratanica Rođina, odrasla slušajući priče o stricu džezeru, lepotanu, heroju.
(U krštenicama ove porodice piše Marković Bogojević - zašto koriste samo jedno prezime nije poznato).